A MYTHOLOGICAL LOOK AT THE KHAKAS EPİC KARTAGA MERGAN

Destanlar milletlerin tarihi, geçmiş yaşantıları ve inanışları hakkında bilgi sahibi olmamızı sağlayan edebi türlerdir. Türk destanları da milli kültürü halkının değerlerini yansıtan ürünlerin başında gelmektedir. Bu destanlarda yer alan kahramanlar, çeşitli tipler bunların belirgin özellikleri destan geleneği içerisinde incelenerek insanının kendisini evreni algılayış biçimi birçok bilgiye ulaşılabilmektedir. Ayrıca motifler, hayvanlar, sayılar renkler gibi unsurlar destanların barındırdığı mitolojik simgeleri oluşturmaktadır. simgelerin çözümlenmesi daha anlamlı hâle getirmektedir. Destanlarla ilgili yapılacak çalışmaların artış göstermesi önce incelenmemiş olan incelenmesi destanlarının anlaşılma düzeyini artıracaktır. Böylece milletinin inançları, kültürü, değerleri millet olma bilinci sonraki nesillere aktarılabilecektir. mitolojisi edinilen bilgiler sayesinde bilincin özü anlaşılabilecektir. Türklerin göçebe bir hayat sürmeleri, birbirinden uzak coğrafyalarda yaşıyor olmaları, boyunun bağımsızlığını kaybetmesi mitolojinin din dışı unsur olarak görülmesi nedeniyle yakın geçmişe kadar araştırılmamıştır. durum mitolojisinin sistemli hale dönüşmesini geciktirmiştir. destanlarıyla yapılan ilk derleme çalışmaları 19. yüzyılda yabancı Türkologlar tarafından gerçekleştirilmiştir. Rus Türkolog Radloff, destanlarını derleyen araştırmacılar arasındadır. Sibirya bölgesine giderek uzun yıllar burada yaşamış boylarının imkânı bulmuştur. Güneydoğu Sibirya’da yaşayan Hakas Türklerinin derlemelerini de bu dönemde gerçekleştirmiştir. oluşturmuş oldukları çok eski zamanlarda ortaya çıkmış olması destanlardaki unsurların yoğunluğunu artırmıştır. Bulundukları coğrafya itibarıyla dış etkilerden yaşamaları büyük oranda korunmasını sağlamıştır. destanlarında kadın kahramanların sıklıkla alması Altın Arığ, Ay Huucın bazı adlarının destanlara verilmesi diğer destanlarından ayıran özellikler alıptıh nımah adını verdikleri destanlar, yüzyıllar boyunca anlatıcısı haycılar yeni aktarılmıştır. makalede incelenecek Kartaga Mergan Destanı Radloff’un 1863-1864 yılları arasında derlediği tanesidir. vermesi, 1357 mısralık geniş hacme sahip üzerinde detaylı araştırma yapılmaması sebebiyle incelemeye uygun görülmüştür. Destanı’nda kahramanın, düşman tiplerin yardımcı dikkate alınarak incelenmiş, destandaki olağanüstü varlık durumlar tespit edilmiştir. Destanda sayılar, renkler, madenler motifler taşıdıkları açısından tabi tutulmuştur. incelenirken olay akışında sıralama alınmış şekilde konu bütünlüğü sağlanmıştır. mitolojisine çalışmalara katkı sağlamak amaçlanmıştır.